Zespół policystycznych jajników (PCOS) – czym się charakteryzuje i jak przebiega leczenie? 

Zespół policystycznych jajników jest jednym z najczęściej występujących zaburzeń endokrynologicznych pojawiających się u kobiet w wieku rozrodczym. W zależności od zastosowanych kryteriów rozpoznania, PCOS stwierdza się u 5 do 15% populacji młodych kobiet. 

Aktualnie, najczęściej stosowane kryteria to Kryteria Rotterdamskie zaproponowane przez European Society of Human Reproduction end Embryology (ESHRE) oraz American Society of Reproductive Medicine (ASRM), które pozwalają rozpoznać  PCOS w przypadku występowania 2 z 3 najczęstszych objawów. 

Objawy PCOS 

Zaburzenia miesiączkowania są jednym z trzech najczęstszych objawowo PCOS. Maja one charakter przedłużających się cykli miesiączkowych (powyżej 35 dni), nawet do całkowitego braku miesiączki. W większości przypadków w trakcie cyklu nie występuje owulacja, co stanowi główny problem dla pacjentek planujących ciążę. Kolejnym objawem PCOS jest nadmiar androgenów tzn. hiperandrogenizm. Objawy kliniczne hiperandrogenizmu to najczęściej występowanie męskiego typu owłosienia np w okolicy brodawek sutkowych, nad górna warga, na klatce piersiowej. Objaw taki nazywamy hirsutyzmem. Ponadto nadmiar androgenów objawia się trądzikiem lub zaburzeniami metabolicznymi takimi jak otyłość oraz insulinooporność. 

Inne sposoby rozpoznania 

W przypadku braku powyższych objawów do rozpoznania mogą wystarczyć biochemiczne wykładniki nadmiaru androgenów np. podwyższony poziom testosteronu. Charakterystyczny obraz jajników w badaniu ultrasonograficznym jest kolejnym objawem PCOS. Jajniki są najczęściej dużych rozmiarów i zawierają  dużą  liczbę  drobnych pęcherzyków zlokalizowanych jeden obok drugiego na obrzeżu, najczęściej bark jest pęcherzyka dominującego a następnie owulacyjnego. W celu właściwego diagnozowania PCOS należy wykluczyć choroby przebiegające z podobnymi objawami np. choroby tarczycy, hiperprolaktyniemia, choroby nadnerczy. 

Jak leczyć PCOS ?

Każda pacjentka z zespołem PCOS wymaga indywidualnego podejścia klinicznego. W zależności od tego, które z powyższych objawów dominują oraz jakie są plany życiowe kobiety, dobiera się odpowiednie leczenie. U pacjentek planujących ciążę, głównym celem będzie przywrócenie cykli owulacyjnych, co wymaga najczęściej farmakologicznej stymulacji owulacji. Pacjentki zmagające się z hirsutyzmem lub trądzikiem będą oczekiwały szybkich efektów kosmetyczny, co można uzyska poprzez zmniejszenie poziomu androgenów. Uniwersalnymi zaleceniami dla każdej pacjentki z PCOS jest utrzymanie prawidłowej masy ciała, regularna aktywność fizyczna, stosowanie zdrowej, zbilansowanej diety. Należy pamiętać, że kobiety z PCOS maja większe ryzyko zachorowania na choroby układu sercowo-naczyniowego, otyłość, cukrzyce typu 2, insulinooporność, bezdech senny, depresje czy też raka endometrium. 

Wczesna diagnoza PCOS pozwala na wdrożenie działań profilaktycznych lub badań diagnostycznych w kierunku wyżej wymienionych chorób, co wpływa pozytywnie na długofalowe rokowanie.