Protokół długi czy krótki w zapłodnieniu in vitro – jaka jest różnica?

W procedurze in vitro stosuje się różne protokoły stymulacji hormonalnej w zależności od potrzeb pacjentki, jej historii medycznej oraz reakcji organizmu na wcześniejsze leczenie. Aktualnie najczęściej stosowane są dwa schematy, czy też protokoły stymulacyjne. Jest to protokół krótki oraz protokół, które wyjaśniam poniżej.

Warto zacząć od tego, dlaczego w ogóle stosujemy stymulację mnogiego jajeczkowania do programów zapłodnienia pozaustrojowego In-Vitro.

Ludzie jako gatunek rozmnaża się bardzo późno w stosunku do innych ssaków. Ten opóźniony proces jest nam potrzebny do tego, abyśmy mieli czas na naukę niezbędnych do życia czynności.  Etap ten jest unikalny w świecie i to właśnie on umożliwił rodzajowi ludzkiemu uzyskać wysokiego stopnia inteligencję, co w konsekwencji pozwoliło rozwinąć nie tylko wysokie zdolności społeczne, ale także sztukę i naukę.

Zatem, to sama biologia umożliwiła nam w toku rozwoju cywilizacji wymyślenie metod, które ułatwią nam rozmnażanie, a w niektórych przypadkach są nawet do tego niezbędne – takie jak programy zapłodnienia pozaustrojowego IVF-ET.

W związku z tym, że rozmnażamy się stosunkowo późno, a komórki jajowe powstają jeszcze w okresie rozwoju płodowego, to pojedyncza komórka jajowa ma małe szanse na rozwinięcie się w prawidłowo rozwijającą się ciążę. Dlatego, od samego początku metod zapłodnienia pozaustrojowego stosowano leki pobudzające mnogie jajeczkowania, tak aby zwiększyć prawdopodobieństwo uzyskania ciąży.

Aktualnie najczęściej stosowane są dwa schematy, czy też protokoły stymulacyjne. Jest to krótki protokół z antagonistą oraz długi protokół z agonistą.

Krótki protokół z antagonistą

Krótki protokół jest zwykle protokołem z wyboru w większości ośrodków wspomaganego rozrodu. Zwykle rozpoczynamy stymulację od 2 dnia cyklu i kontynuujemy przez okres około 10 dni. Zwykle ok. 6 dnia stymulacji włączamy drugi zastrzyk – czyli antagonistę Gn-RH. Jest to niezbędny lek do tego, aby zatrzymać przedwczesną owulację. W momencie gdy wielkość pęcherzyków będzie adekwatnie duża, podawany jest lek kończący stymulację (wywołujący „pik LH”). Tym lekiem może być HCG lub Agonista Gn-RH. Zakończenie stymulacji poprzez podanie Agonisty Gn-RH dramatycznie zmniejsza ryzyko wystąpienia groźnego powikłania jakim zespół Hiperstymulacji Jajników (OHSS). Korzyści z zastosowania protokołu krótkiego z antagonistą to krótszy czas leczenia, mniej zastrzyków i wizyt kontrolnych.

Długi protokół z agonistą

Długi protokół z agonistą Gn-RH może być zastosowany tylko w przypadkach, kiedy pacjentka nie znajduje się w grupie wysokiego ryzyka rozwoju zespołu Hiperstymulacji Jajników – czyli nie może być stosowany u pacjentek z wysokimi wartościami AMH, a także u pacjentek z zespołem PCO. Nie można go zastosować również w przypadku pacjentek, u których wcześniejszych stymulacjach rozwinęły się niespodziewanie Zespoły Hiperstymulacji. Protokół ten zwykle nie jest włączany, kiedy planujemy odroczenie transferu np. do diagnostyki przedimplantacyjnej lub zabezpieczenia płodności z przyczyn onkologicznych. Natomiast często jest stosowany w przebiegu endometriozy, lub w przypadkach asynchronii pęcherzykowej. Długie protokoły stymulacyjne często dają większą liczbę dojrzałych komórek jajowych i większą liczbę uzyskanych blastocyst.

Klasycznie długi protokół rozpoczynamy w 21 dniu cyklu poprzedzającego i codziennie podajemy agonistę Gn-RH, aż do zakończenia stymulacji. Od 2-3 dnia cyklu dodajemy drugi rodzaj zastrzyków i kontynuujemy do momentu, aż uzyskamy odpowiedniej ilości i wielkości pęcherzyki. Zakończyć stymulację możemy tylko poprzez podanie HCG – i dlatego obserwujemy wyższe częstotliwości wystąpienia zespołów Hiperstymulacji Jajników (OHSS).

Podobnie jak w krótkim protokole, po osiągnięciu odpowiedniej wielkości pęcherzyków, przeprowadza się punkcję jajników w celu pobrania komórek jajowych. Następnie odbywa się zapłodnienie in vitro i transfer zarodków do macicy.

Korzyści z zastosowania to lepsza kontrola nad cyklem pacjentki i zmniejszone ryzyko przedwczesnej owulacji.

Podsumowanie

Wybór między protokołem długim a krótkim zależy od indywidualnych potrzeb pacjentki oraz od oceny lekarza prowadzącego. Każdy protokół ma swoje zalety i przeciwskazania, a decyzja o wyborze odpowiedniego leczenia powinna być podejmowana na podstawie dokładnej analizy medycznej i historii leczenia pacjentki.